Το φθινόπωρο του 2023, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωνε ότι: «Ξεκινάει στη Θεσσαλονίκη το Νοέμβριο 2023, ο μεγαλύτερος αυτοκινητόδρομος χωρίς διόδια στην Ελλάδα, το ‘Flyover’». Πράγματι, η έναρξη έγινε όπως είχε εξαγγελθεί, σηματοδοτώντας την εκκίνηση ενός φιλόδοξου έργου υποδομής που φιλοδοξεί να αναμορφώσει τη συγκοινωνιακή εικόνα της πόλης.
Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, παρουσιάζονται τα βασικά δεδομένα και πέντε κρίσιμα πεδία που πρέπει να αξιολογούνται συστηματικά έως την ολοκλήρωση του έργου το 2027.
Η επίσημη παρουσίαση του έργου πραγματοποιήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2023 ενώ μέχρι σήμερα (Αύγουστος 2025), η φυσική πρόοδος της κατασκευής βρίσκεται στο 22% σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (Ypodomes, 2025). Η εκτιμώμενη παράδοση τοποθετείται στον Μάιο του 2027. Το έργο υλοποιείται μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), με συνολικό προϋπολογισμό 478 εκατ. ευρώ και ανάδοχο την κοινοπραξία ΜΕΤΚΑ-AVAX.
Το Flyover θα αποτελείται από 13 χλμ. αυτοκινητόδρομου, εκ των οποίων τα 4 χλμ. θα είναι υπερυψωμένα. Περιλαμβάνει 9 ανισόπεδους κόμβους, 8 νέες γέφυρες και 3 σήραγγες. Η νέα Περιφερειακή αναμένεται να εξυπηρετεί 10.000 οχήματα ανά ώρα και ανά κατεύθυνση. Το Flyover δεν θα επιβαρύνει τον πολίτη με διόδια. Το μοντέλο πληρωμής μέσω “διαθεσιμότητας” μεταθέτει το κόστος στο κράτος, το οποίο θα πληρώνει τον ανάδοχο με βάση την ποιότητα και τη λειτουργικότητα της υποδομής. Το κατά πόσο αυτό το μοντέλο είναι μακροπρόθεσμα συμφέρον, εξαρτάται από τη διαχείριση κόστους και την αποδοτικότητα του έργου.
Νομική παρακολούθηση
Το Flyover εντάσσεται σε καθεστώς ΣΔΙΤ, το οποίο ρυθμίζεται από σειρά ΦΕΚ και υπουργικές αποφάσεις ενώ κάθε έξι μήνες, ο ανάδοχος οφείλει να υποβάλλει τεχνικές εκθέσεις προόδου στο Υπουργείο Υποδομών. Συγκεκριμένα:
- Το έργο έχει εγκριθεί με βάση την Απόφαση Διυπουργικής Επιτροπής ΣΔΙΤ (ΦΕΚ B’ 4550/2020).
- Η σύμβαση παραχώρησης υπογράφηκε το 2022 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ B’ 5658/2022.
- Η Περιβαλλοντική Αδειοδότηση εκδόθηκε με Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος (ΑΕΠΟ 2021, ΦΕΚ B’ 4356/2021).
Περιβαλλοντικός έλεγχος και κοινωνική αποδοχή
Η κατασκευή του Flyover συνοδεύεται από την αποψίλωση 82.000 τ.μ. δάσους στο Σέιχ Σου (Xekinima.org, 2023), με ανησυχίες για: αυξημένη σκόνη, υποβάθμιση ποιότητας αέρα, ηχορύπανση, αλλαγές στο μικροκλίμα της περιοχής.
Μελέτη του Δρ Κ. Νικολάου από το ΑΠΘ (2024) επισημαίνει ότι το έργο μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο της θερμοκρασίας κατά +1,2°C τοπικά και αύξηση των συγκεντρώσεων NO₂ κατά 18% στην ευρύτερη περιοχή. Απαιτείται εγκατάσταση σταθμών παρακολούθησης θορύβου και ρύπων πριν και μετά την ολοκλήρωση για συγκριτική αξιολόγηση των επιπτώσεων.
Σύμφωνα με έρευνα του ΕΒΕΘ (Δεκέμβριος 2024): το 36% των κατοίκων αντιτίθενται στο έργο. το 26,7% δηλώνει επιφυλακτικό ενώ μόνο ένα 18,2% το στηρίζει ανεπιφύλακτα (Emakedonia.gr, 2024).
Στον επαγγελματικό τομέα, το 73% των επιχειρήσεων αναφέρουν αρνητικές επιπτώσεις, κυρίως λόγω πρόσβασης και κυκλοφοριακών ρυθμίσεων. Ετήσιες επαναληπτικές έρευνες είναι απαραίτητες για να αποτυπωθεί αν βελτιώνεται η στάση της κοινωνίας καθώς προχωρά το έργο ή αν εντείνονται οι αντιδράσεις.
Σύνδεση με άλλα μέσα
Η λειτουργία του Flyover δεν μπορεί να εξεταστεί απομονωμένα. Η πλήρης απόδοσή του εξαρτάται από τη σύνδεσή του με:
- το υπό κατασκευή Μετρό Θεσσαλονίκης,
- τις λεωφορειακές γραμμές ΟΑΣΘ,
- τους ποδηλατοδρόμους και τις διαδρομές πεζών.
Ελλείψει ολοκληρωμένης συγκοινωνιακής μελέτης, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας «κυκλοφοριακών εμφραγμάτων» σε άλλες περιοχές της πόλης. Απαιτείται διαλειτουργικότητα των συστημάτων μετακίνησης ώστε να ενισχυθεί η αποσυμφόρηση και όχι να μετατεθεί το πρόβλημα αλλού.
Το Flyover προχωρά εντός προθεσμιών, αλλά με πολλές παράπλευρες επιπτώσεις που απαιτούν διαρκή έλεγχο. Τα επόμενα δύο χρόνια μέχρι την παράδοση θα είναι κρίσιμα για: την εξασφάλιση της περιβαλλοντικής ισορροπίας, την κοινωνική συνοχή και την συγκοινωνιακή ολοκλήρωση. Συνεπώς, είναι έργο σε εξέλιξη.
