Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης του Σεπτεμβρίου 2023, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε τη δυνατότητα να εργάζεται κάποιος νόμιμα σε δεύτερη δουλειά μερικής απασχόλησης, χωρίς να παραβιάζεται το οκτάωρο ή η ελάχιστη ανάπαυση των 11 ωρών.
«Το νέο πλαίσιο επιτρέπει, πλέον, νόμιμα στον εργαζόμενο να συμπληρώνει το εισόδημά του με μία δεύτερη δουλειά μερικής απασχόλησης. Αλλά και στον εργοδότη να συνάπτει συμβάσεις που να αντιστοιχούν στο φόρτο της εργασίας. Όλα αυτά χωρίς να αμφισβητείται ούτε το οκτάωρο, ούτε η ανάπαυση των 11 ωρών», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, θεσπίστηκε στην Ελλάδα ο Νόμος 5053/2023, ο οποίος μεταξύ άλλων ενσωμάτωσε μία από τις βασικές εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης: τη δυνατότητα για νόμιμη δεύτερη εργασία από τον εργαζόμενο, χωρίς παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων για το οκτάωρο και τις ώρες ανάπαυσης.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του εν λόγω νόμου, επιτρέπεται πλέον στον εργαζόμενο να αναλαμβάνει και δεύτερη εργασία εκτός του βασικού του ωραρίου, με την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζεται η ελάχιστη ημερήσια ανάπαυση των 11 ωρών. Παράλληλα, ρητά ορίζεται ότι ρήτρες μη ανταγωνισμού ή περιορισμού δεύτερης εργασίας είναι άκυρες, εκτός αν τεκμηριώνεται αντικειμενικός λόγος, όπως λόγοι υγείας ή ανταγωνισμού (Taxheaven.gr, 2023).
Η ρύθμιση αυτή συνοδεύτηκε από την πρόβλεψη για έκτη ημέρα εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, κυρίως σε 24ωρης λειτουργίας επιχειρήσεις. Αυτό δίνει τη δυνατότητα σε ορισμένους εργαζομένους να εργάζονται έξι ημέρες την εβδομάδα, με προσαύξηση στον μισθό για την έκτη ημέρα.
Θεωρητικό ανώτατο όριο 78 ωρών την εβδομάδα
Το νέο πλαίσιο επιτρέπει θεωρητικά συνδυασμό:
5 ημερών πλήρους απασχόλησης (40 ώρες),
6 ημερών δεύτερης δουλειάς (5 ώρες/ημέρα = 30 ώρες),
+1 επιπλέον ημέρας (6η) βασικής απασχόλησης (8 ώρες με προσαύξηση).
Το άθροισμα των παραπάνω δίνει μέγιστο θεωρητικό όριο 78 ωρών εβδομαδιαίως, το οποίο η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει, υπό την αυστηρή προϋπόθεση τήρησης των ελάχιστων περιόδων ανάπαυσης. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του News247.gr , πρόκειται για μία δυνατότητα και όχι για γενικευμένη πρακτική. Η νομική πρόβλεψη βασίζεται στη διατήρηση της 11ωρης ανάπαυσης, η οποία προβλέπεται και από την ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/88/ΕΚ για τον χρόνο εργασίας (EU Working Time Directive).
Διεθνείς συγκρίσεις και παρατηρήσεις
Η Γαλλία εφαρμόζει το θεσμοθετημένο 35ωρο από το 2000, ενώ η Ισπανία εξετάζει τη μείωση του εβδομαδιαίου ωραρίου από 40 σε 37,5 ώρες, χωρίς μείωση αποδοχών. Στην Ολλανδία έχει μέσο όρο 32,1 ώρες, κυρίως λόγω εκτεταμένης μερικής απασχόλησης.
Παράλληλα, σε πολλές χώρες έχει θεσπιστεί το “δικαίωμα αποσύνδεσης” (right to disconnect) που απαγορεύει στους εργοδότες να επικοινωνούν με τους εργαζομένους εκτός ωραρίου, όπως στη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ιταλία.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο, έχουν πραγματοποιηθεί πιλοτικά προγράμματα 4ήμερης εργασίας, με θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τη μείωση του στρες και την αύξηση της παραγωγικότητας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ειδικά ισχύει σύστημα opt-out, όπου ο εργαζόμενος μπορεί να επιλέξει εργασία πέραν του 48ωρου, ωστόσο αυτό δεν είναι ο κανόνας.
Σύμφωνα με την Al Jazeera, η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην ΕΕ που επιτρέπει 6ήμερη εργασία με αυξημένο μισθό και παράλληλη απασχόληση. Αντίθετα, η Ισπανία και άλλες χώρες εξετάζουν τη μείωση του εβδομαδιαίου ωραρίου στις 37,5 ώρες χωρίς μείωση μισθού.
Το γεγονός ότι η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει εργασία έως 13 ώρες την ημέρα -με διατήρηση των ωρών ανάπαυσης- εγείρει ερωτήματα για την εφαρμογή και τον έλεγχο στην πράξη. Η επαρκής εποπτεία από τις αρμόδιες αρχές (όπως το ΣΕΠΕ) είναι κρίσιμη για την αποτροπή καταστρατηγήσεων.
Η Le Monde σημειώνει ότι το νέο εργασιακό πλαίσιο στην Ελλάδα προσφέρεται κυρίως για επιχειρήσεις του τουριστικού και βιομηχανικού τομέα, ενώ ο κίνδυνος «έμμεσης υποχρέωσης» για δεύτερη δουλειά λόγω χαμηλών αποδοχών παραμένει υπαρκτός.
Η Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες που προχωρούν σε μείωση των ωρών εργασίας και υιοθέτηση τεσσάρων ημερών την εβδομάδα (The Times, 2024), κινείται προς την κατεύθυνση εντατικοποίησης της απασχόλησης. Το αν αυτό θα οδηγήσει σε ενίσχυση του εισοδήματος ή σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, μένει να αποδειχθεί στην πράξη.
Συνεπώς, η δέσμευση της κυβέρνησης για νομιμοποίηση δεύτερης δουλειάς με σεβασμό στο 8ωρο και την ανάπαυση υλοποιήθηκε νομοθετικά και εφαρμόστηκε. Η εφαρμογή της επιτρέπει θεωρητικά εβδομαδιαία εργασία 78 ωρών, κάτι που δεν προβλέπεται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα σε επίπεδο νομοθεσίας.
