Λίγες μέρες μετά από την κακοκαιρία Daniel που έπληξε στην Ελλάδα την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στη ΔΕΘ στις 16 Σεπτεμβρίου του 2023 είχε δηλώσει ότι “είναι καιρός να ξεκινήσει και στην Ελλάδα ένας δημόσιος διάλογος για την υποχρεωτική ασφάλιση όλων των περιουσιών, όλων των σπιτιών, όλων των παραγωγικών μονάδων από φυσικές καταστροφές. Σε έναν τόπο που αντιμετωπίζει φωτιές, πλημμύρες αλλά και σεισμούς, η επιδίωξη αυτή γίνεται μονόδρομος. Είναι ταυτόχρονα και μία μορφή συλλογικής προστασίας στην οποία έχουμε χρέος να μετέχουμε όλοι”.
Η δήλωση αυτή έπεται της μεγάλης πλημμύρας στη Θεσσαλία με 17 νεκρούς, ζημιές δισεκατομμυρίων σε υποδομές, σπίτια, καλλιέργειες, μονάδες παραγωγής και συνολική οικονομική ζημία που ανέρχεται σε δισεκατομμύρια. Από τις επιπτώσεις της πλημμύρας οι ασφαλισμένες απώλειες είναι πολύ μικρό ποσοστό, φτάνουν τα 372 εκατ. ευρώ.
Στην ουσία η δέσμευση έχει τρία πεδία, που αφορούν το ότι θα ανοίξει ο διάλογος για την υποχρεωτική ασφάλιση:
- όλων των σπιτιών
- όλων των παραγωγικών μονάδων
- όλων των περιουσιών, που συνεπάγεται και των κτιρίων του δημοσίου, των έργων υποδομών
Στο διάστημα που ακολουθεί όσον αφορά τους τρεις αυτούς τομείς έχουμε την εξής εξέλιξη:
Υποχρεωτική ασφάλιση σπιτιών
Η κυβέρνηση δεν θεσπίζει υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση κατοικιών, αλλά παρέχει κίνητρα για να κατευθύνει μεγαλύτερο μέρος των πολιτών στην ασφάλιση κατοικιών για σεισμό, πλημμύρα και φωτιά. Για αυτό και περνά νομοθετικό μέτρο το Γενάρη του 2024 για έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ σε όποια κατοικία είναι ασφαλισμένη για τους τρεις αυτούς κινδύνους για τουλάχιστον τρεις μήνες. Αυτό σημαίνει λόγου χάρη ότι για ένα σπίτι του 1980 στο Παλαιό Φάληρο, 120 τμ με ΕΝΦΙΑ 300 ευρώ ετησίως, ο ιδιοκτήτης μπορούσε να πετύχει έκπτωση το μέγιστο έως 30 ευρώ. Μέσα σε 9 μήνες ανακοίνωσης του μέτρου, από τον Ιούνιο του 2023 μέχρι τον Μάρτιο του 2024, αυξάνονται κατά 196.481 τα ασφαλιστήρια συμβόλαια κατοικιών. Τα συμβόλαια που παρέχουν κάλυψη για καιρικά φαινόμενα (τουλάχιστον μία από τις καλύψεις: θύελλα, καταιγίδα, πλημμύρα, χαλάζι, χιόνι) ή την κάλυψη σεισμού ή συνδυαστικά κάποιες από τις ασφαλίσεις αυτές από 969.584 φτάνουν τα 1.166.065.
Γενικά το μέτρο δεν φάνηκε ικανό για να δώσει μεγάλη ώθηση στην προστασία κατοικιών μέσω ιδιωτικής ασφάλισης, καθώς το ποσοστό κάλυψης της χώρας σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφει η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος αυξήθηκε την ίδια περίοδο από το 15,2% στο 18,3%, μόλις κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες.
Τον επόμενο χρόνο, το 2025, η κυβέρνηση αυξάνει τη μείωση στον ΕΝΦΙΑ στο 20% σε κατοικίες οι οποίες είναι ασφαλισμένες έναντι φυσικών καταστροφών και έχουν Φορολογητέα άξια έως 500.000 €, ενώ η έκπτωση για τα σπίτια που η αξία τους υπερβαίνει τα 500.000 € παραμένει στο 10%. Αν και πάλι δε θεσπίζεται υποχρεωτικότητα, ωστόσο σε αυτή την κατηγορία (αξίας άνω των 500.000 ευρώ) όσοι δεν έχουν ασφαλίσει τις κατοικίες τους πέρα από το ότι δεν θα μπορούν να έχουν την έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ, δεν θα αποζημιώνονται και από το κράτος σε περίπτωση ζημιάς ή και ολικής καταστροφής από φυσικά φαινόμενα. Για το 2025 το μέτρο υπολογίζεται ότι θα κοστίσει 20 εκατ. ευρώ στην κυβέρνηση το 2025 και 40 εκατ. το 2026.
Μπορεί να μην έγινε επίσημα διάλογος για υποχρεωτική ασφάλιση των κατοικιών, ωστόσο η θέσπιση των κινήτρων με την έκπτωση του ΕΝΦΙΑ μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί τον προθάλαμο για την ενίσχυση της ασφαλιστικής προστασίας των κατοικιών μέσω ιδιωτικών εταιρειών και δεν αποκλείεται στο μέλλον να δούμε και μέτρο υποχρεωτικότητας στην ασφάλιση ή γενίκευση της εξαίρεσης από την κρατική αρωγή για όλα τα μη ασφαλισμένα σπίτια.
Υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση των παραγωγικών μονάδων
Όσον αφορά την υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση των παραγωγικών μονάδων η κυβέρνηση προχώρησε με το νόμο 5116/2024 (άρθρο 5), στην υποχρεωτική ασφάλιση επιχειρήσεων με τζίρο άνω των 500 000 € έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, πλημμύρα, σεισμό). Μάλιστα το μέτρο διευρύνθηκε, καθώς αρχικά προβλέφθηκε να αφορά επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 2 εκατ. ευρώ.
Οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν με πρόγραμμα ασφαλιστικής εταιρείας τουλάχιστον το 70 % της αξίας του ενεργητικού τους (κτίρια, εξοπλισμός, αποθέματα κ.ά.).
Ο νόμος που ψηφίστηκε ήταν το πρώτο βήμα για την υποχρεωτικότητα στις επιχειρήσεις. Με δεδομένο ότι αφήνει εκτός μεγάλο μέρος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που είναι ανασφάλιστες, είναι πιθανό να δούμε μελλοντικά την επέκτασή του.
Υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση περιουσίας
Η υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση περιουσίας αφορά ένα μεγάλο εύρος κινητής και ακίνητης περιουσίας. Πέρα από τα κίνητρα για την ασφάλιση κατοικίας και την υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση επιχειρήσεων, η κυβέρνηση φαίνεται πως θέλει να προχωρήσει σταδιακά στην ενίσχυση της ασφαλιστικής κουλτούρας των πολιτών έναντι των φυσικών καταστροφών. Σε αυτό το πλαίσιο προχωρά και στην υποχρεωτική ασφάλιση των οχημάτων έναντι φυσικών καταστροφών.
Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της συνολικής της πολιτικής για την ασφάλιση κατοικιών και επιχειρήσεων η κυβέρνηση προχώρησε στη σύσταση του Παρατηρητηρίου Ιδιωτικής Ασφάλισης. Σε συνέντευξή του ο Χρήστος Τριαντόπουλος, υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, τον Ιούλιο του 2024 είχε αναφέρει ότι «το Παρατηρητήριο για την Ιδιωτική Ασφάλιση έναντι Φυσικών Καταστροφών θα είναι ο φορέας, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στο Συμβούλιο του, που θα παρακολουθεί και θα ασχολείται με το νέο εγχείρημα που σας ανέφερα. Δηλαδή, με τη σταδιακή επέκταση της ιδιωτικής ασφάλισης έναντι των φυσικών καταστροφών, ώστε αυτή να συμπορευθεί αρμονικά με την κρατική αρωγή – που παραμένει προτεραιότητα για την Κυβέρνηση. Από την πλευρά της Κυβέρνησης, θα επεξεργαστούμε μια σειρά από περαιτέρω κίνητρα προς αυτή την κατεύθυνση».
Όλα τα προαναφερθέντα δείχνουν όχι μόνο ότι άνοιξε ο διάλογος για την υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση των περιουσιών άνοιξε, αλλά ότι έχουν γίνει και τα πρώτα βήματα.
