Η μόνιμη επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο αγροτικό πετρέλαιο αποτελούσε πάγιο αίτημα των αγροτών της χώρας ήδη από την περίοδο της ανόδου των τιμών της ενέργειας το 2021 και το 2022.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υποσχέθηκε κατά την ομιλία του στη ΔΕΘ ότι “το επόμενο διάστημα θα επιστραφεί ο Ειδικός Φόρος στο αγροτικό πετρέλαιο”, επανέλαβε τη δέσμευση στις αρχές του 2024 και το Σεπτέμβριο του 2024 το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών προχώρησε στη σχετική ανακοίνωση.
Η απαλλαγή του αγροτικού πετρελαίου από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης μονιμοποιήθηκε με την εφαρμογή μηδενικού συντελεστή από το 2025, σύμφωνα με διάταξη που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου για το Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε στη Βουλή και έγινε ο Νόμος 5135/2024 (ΦΕΚ Α’ 147/16.09.2024) και ο προϋπολογισμός του μέτρου εκτιμάται σε περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως.
Το σύστημα επιστροφής του ΕΦΚ στους αγρότες
Για το 2024 εκδόθηκε η ΚΥΑ Α.1037/2024 που ρύθμισε την προκαταβολή (50%) και την τελική εκκαθάριση της επιστροφής ΕΦΚ σε επαγγελματίες αγρότες, βάσει ΟΣΔΕ/ΕΑΕ και παραστατικών. Στις 13/12/2024, Υπουργείο και ΑΑΔΕ ανακοίνωσαν ότι οι πληρωμές του 2024 ανήλθαν πάνω από 77 εκατ. ευρώ.
Για το 2025 εκδόθηκε η ΚΥΑ Α.1173/2024 που ορίζει μόνιμη διαδικασία επιστροφής με μηδενικό συντελεστή και επιστροφή 41 λεπτά του ευρώ ανά λίτρο. Από την 1η Ιανουαρίου 2025, εφαρμόζεται νέο σύστημα επιστροφής του ΕΦΚ που βασίζεται στην πραγματική κατανάλωση και τα τιμολόγια αγοράς. Σύμφωνα με την ΚΥΑ Α.1173/2024 (ΦΕΚ Β’ 6741/10.12.2024), η επιδοτούμενη ποσότητα του πετρελαίου κινητήρων, για την οποία επιστρέφεται ο ΕΦΚ ανά δικαιούχο, υπολογίζεται με βάση την ποσότητα του πετρελαίου κινητήρων που έχει πράγματι διατεθεί βάσει των τιμολογίων πώλησης του κάθε έτους.
Το νέο σύστημα περιλαμβάνει αυτόματη διαδικασία βάσει τιμολογίων που αναρτώνται στο myDATA. Η επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης πετρελαίου κινητήρων στους αγρότες είχε οριστεί σε 5 καταβολές (ως 30/5, 31/7, 31/10, 30/12 και 31/1 του επόμενου έτους).
Δικαιούχοι της επιστροφής ορίστηκαν τα φυσικά πρόσωπα τα οποία έχουν υποβάλλει Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης (ΕΑΕ) για το εκάστοτε τρέχον ή το προηγούμενο του τρέχοντος έτος, είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ) και τους έχει αποδοθεί η ιδιότητα του επαγγελματία αγρότη ή του νεοεισερχόμενου επαγγελματία αγρότη.
Οι αγρότες πρέπει να ζητούν υποχρεωτικά τιμολόγιο από τα πρατήρια καυσίμων για κάθε αγορά πετρελαίου που προορίζεται για γεωργική χρήση. Το ποσό επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης είναι ανεκχώρητο και ακατάσχετο στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, δεν υπόκειται σε κρατήσεις και δεν συμψηφίζεται με οφειλές.
Απολογισμός του μέτρου
Το 2024, τελευταίο έτος του μεταβατικού συστήματος, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους προχώρησαν στην καταβολή ποσού 37.843.160,24 ευρώ στους λογαριασμούς 273.615 αγροτών, δικαιούχων επιστροφής Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) πετρελαίου κίνησης. Συνολικά για το 2024, η επιστροφή ανήλθε σε 77.428.851,23 ευρώ. Για το 2025 οι δόσεις διαμορφώθηκαν ως εξής:
- Πρώτη δόση (Απρίλιος 2025): 15.921.068,34 ευρώ σε 76.128 δικαιούχους
- Δεύτερη δόση (Ιούλιος 2025): 21.733.770,98 ευρώ σε 82.392 επαγγελματίες αγρότες
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για πρόσθετες παρεμβάσεις όπως αλλαγές στα επιδοτούμενα λίτρα ανά καλλιέργεια και στο τελικό ύψος της κρατικής δαπάνης. Αυτό υποσχέθηκε το Φεβρουάριο του 2025 η κυβέρνηση στην συνάντηση που είχε με εκπροσώπους της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής Μπλόκων.
Για τις όποιες αλλαγές γίνουν το 2026 από την κυβέρνηση θα ληφθούν υπόψη οι ποσότητες που αγόρασαν οι παραγωγοί το 2025 αλλά και τις εισηγήσεις που θα κάνουν οι επιτροπές αγροτών από τις διάφορες περιοχές της χώρας.
Κατά τη διαδικασία υλοποίησης του μέτρου καταγράφηκαν μια σειρά προβλημάτων, όπως:
- Καθυστερήσεις σε νέους αγρότες: Για όσους υπέβαλαν για πρώτη φορά δήλωση ΟΣΔΕ, οι έλεγχοι ολοκληρώνονται καθυστερημένα. Ως αποτέλεσμα, η εκκαθάριση της επιστροφής μετατέθηκε για τον Οκτώβριο του 2025 ή –σε αρκετές περιπτώσεις– ακόμη και για τον Ιανουάριο του 2026.
- Έλεγχοι ασφάλισης οχημάτων: Η ΑΑΔΕ διασταυρώνει τα στοιχεία των δηλωμένων αγροτικών οχημάτων με τη βάση δεδομένων ασφάλισης. Αν κάποιο όχημα είναι ανασφάλιστο ή μη καταχωρισμένο σωστά, ο δικαιούχος τίθεται αυτόματα εκτός της διαδικασίας.
- Πρόβλημα με αγρότες που παρέχουν υπηρεσίες: Αγρότες με μπλοκάκια (π.χ. ψεκαστές) μπορεί προσωρινά να χάσουν την ιδιότητα του κατά κύριο επάγγελμα αγρότη.
Στο μεταξύ, για τις καταβολές του 2025 η Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), με επιστολή της προς τα αρμόδια υπουργεία και την ΑΑΔΕ στις 4/8/2025, ανέφερε ότι το ποσοστό των δικαιούχων στους οποίους καταβλήθηκε η επιστροφή ήταν 26% για την α’ δόση και 28% για τη β’ δόση, σε σύνολο 263.000 ΑΦΜ επαγγελματιών αγροτών.
Λαμβάνοντας υπόψη:
α) τη νομική κατοχύρωση του μέτρου και την ολοκλήρωση των πληρωμών του 2024
β) τις εκκρεμείς πληρωμές του 2025 και τις νέες παρεμβάσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση
θεωρούμε ότι η δέσμευση για την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο έχει υλοποιηθεί προς το παρόν μερικώς. Ωστόσο αναμένεται η οποιαδήποτε εξέλιξη.
