Μία από τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την τετραετία 2019 – 2023 ήταν η ελεύθερη επιλογή οικογενειακού γιατρού. Η λειτουργία του θεσμού του οικογενειακού γιατρού που αποτελεί στην ουσία ένα σύστημα ελέγχου των ροών ασθενών αποτέλεσε σημαντικό στοίχημα για την πρώτη κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Για πρώτη φορά η έννοια του οικογενειακού γιατρού θεσμοθετήθηκε το 2014 από τον Α. Γεωργιάδη και το 2022 αρχίζει να εφαρμόζεται με τον νέο νόμο να αλλάζει τον ορισμό σε «προσωπικό» γιατρό. Ειδικότερα, στον νόμο που ψηφίζεται το 2022 και αφορά άτομα από 16 ετών, αναφέρεται και η δέσμευση της κυβέρνησης ότι «Ο προσωπικός ιατρός επιλέγεται ελεύθερα από τον πολίτη» (άρθρο 36).
Ο νόμος 4931 «Γιατρός για όλους, ισότιμη και ποιοτική πρόσβαση στις υπηρεσίες του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας και στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και άλλες επείγουσες διατάξεις» δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 13 Μαΐου του 2022. Εκεί εισήχθη ο θεσμός «Προσωπικός γιατρός» που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου του 2022.
Ο προσωπικός γιατρός μπορεί να είναι:
- γιατρός του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.), που υπηρετεί και παρέχει τις υπηρεσίες του στα Κέντρα Υγείας, στις Τοπικές Μονάδες Υγείας (Το.Μ.Υ.) και σε λοιπές δημόσιες μονάδες Π.Φ.Υ., με εγγεγραμμένο πληθυσμό,
- γιατρός που παρέχει τις υπηρεσίες του στο πλαίσιο λειτουργίας των Τοπικών Ομάδων Υγείας του άρθρου 106 του ν. 4461/2017 (Α΄ 38), με εγγεγραμμένο πληθυσμό,
- γιατρός συμβεβλημένος με τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), με εγγεγραμμένο πληθυσμό.
Στον ίδιο νόμο αναφέρεται ότι ως προσωπικοί ιατροί ορίζονται ιατροί ειδικότητας γενικής/οικογενειακής ιατρικής ή εσωτερικής παθολογίας για τον ενήλικο πληθυσμό. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας δύνανται ως προσωπικοί ιατροί να ορίζονται και απλοί ιδιώτες ιατροί, που δεν εμπίπτουν στις ως άνω ειδικότητες. Ο ανώτατος αριθμός εγγεγραμμένων πολιτών σε έναν γιατρό μπορεί να είναι 2.000.
Παρόλο που η ελεύθερη επιλογή του προσωπικού γιατρού θεσμοθετήθηκε, ωστόσο πολύ μεγάλο ποσοστό των πολιτών δεν μπορούσαν να ωφεληθούν από τον θεσμό, καθώς στο σύστημα συμμετείχαν 3.500 γιατροί από τους 5.000 που υπολογίζονταν ότι απαιτούνται για να λειτουργήσει αποδοτικά το μοντέλο του προσωπικού γιατρού. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι σε κάποιες περιοχές οι πολίτες δεν έχουν τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμοι γιατροί.
Σε ανακοίνωσή της το Σεπτέμβριο του 2023 η ΠΟΕΔΗΝ επισημαίνει «Ο θεσμός του προσωπικού ιατρού έμεινε μετέωρος αφού δεν προσελκύει το ενδιαφέρον γιατρών ιδιωτών. Εγγράφηκαν 3.500 ως προσωπικοί ιατροί εκ των οποίων οι 2.300 από τις Μονάδες του ΕΣΥ Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης και 1200 Ιδιώτες. Δεν προλαβαίνουν οι γιατροί των Κέντρων Υγείας να ασκούν επιτυχώς τα καθήκοντα του προσωπικού γιατρού. Εφημερεύουν στα Κέντρα Υγείας, στα κοντινά Νοσοκομεία, κάνουν τακτικά ιατρεία, επισκέψεις κατ’ οίκων, εμβολιασμούς κλπ».
Η ΠΟΕΔΗΝ προειδοποιούσε πως εάν δεν τεθούν όρια στη λειτουργία του Ιδιωτικού τομέα, υπό αυτές τις συνθήκες ο θεσμός είναι καταδικασμένος σε αποτυχία για άλλη μία φορά.
ΙΗ κυβέρνηση, βλέποντας ότι ο θεσμός δεν λειτούργησε στην πρώτη κυβερνητική θητεία ορθά, λόγω ελλείψεων, στην δεύτερη κυβερνητική θητεία της η ΝΔ έδωσε οικονομικά κίνητρα σε νέους γιατρούς να στηρίξουν τον θεσμό του προσωπικού γιατρού και να επιλέξουν τις ειδικότητες της γενικής ιατρικής και της παθολογίας στις οποίες η χώρα έχει σημαντικό έλλειμμα. Έτσι, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη δεσμεύθηκε τον Οκτώβριο του 2023 ότι, «με την υλοποίηση του σχεδίου τους πρώτους μήνες του 2024, δεν θα υπάρχει πολίτης που να μην μπορεί να βρει προσωπικό γιατρό».
Ωστόσο, έπεσε έξω καθώς, ακόμα και τον Σεπτέμβριο του 2024 είχαν ενταχθεί στο σύστημα του προσωπικού γιατρού 5.046.331 πολίτες, το 56,9% του πληθυσμού και συμμετείχαν 3.545 γιατροί.
Το Μάρτιο του 2024 ο ίδιος ο υπουργός Υγείας, Άδωνης Γεωργιάδης, αναφερόμενος στο πρόγραμμα «Προσωπικός γιατρός» παραδέχτηκε ότι «η Ελλάδα προσπαθούσε πάρα πολλά χρόνια να οικοδομήσει το σύστημα του οικογενειακού γιατρού, όπως το λέγαμε τότε, του προσωπικού γιατρού όπως νομοθετήθηκε και προχώρησε τώρα. Είμαστε μάλλον μια από τις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη και παγκοσμίως ενδεχομένως, που δεν έχουμε καταφέρει να οικοδομήσουμε ένα λειτουργικό σύστημα στηριζόμενο στον προσωπικό γιατρό για την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στο σύνολο του πληθυσμού».
Με δεδομένα όλα τα προαναφερθέντα καθώς και τη δήλωση-παραδοχή του υπουργού για την πορεία του έργου, όσον αφορά τον οικογενειακό γιατρό, θεωρείται ότι η δέσμευση είναι μερικώς υλοποιημένη.
