Άμεση υλοποίηση των προγραμματισμένων έργων του Μετρό Αθήνας

H ΝΔ υποσχέθηκε να προχωρήσει στην υλοποίηση των έργων του Μετρό στην Αθήνα, δίνοντας έμφαση στην γραμμή 4 που είναι ίσως το πιο φιλόδοξο έργο υποδομών στη χώρα.

Η πορεία της γραμμής 4 επί κυβερνήσεως ΝΔ, 2019-2023

Η κυβέρνηση ξεκίνησε από το Α’ Τμήμα, που είναι και το μεγαλύτερο. Τον σχεδιασμό της γραμμής 4 τον παρέλαβε η κυβέρνηση της ΝΔ από την προηγούμενη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, δεσμευόμενη ότι έτσι ακριβώς θα προχωρούσε στην υλοποίησή του. Το Α΄τμήμα της γραμμής 4 έχει συνολικά προϋπολογισμό 1,2 δισ. ευρώ.

Τον Μάρτιο του 2021 η κυβέρνηση υπέγραψε σύμβαση με την εταιρεία ΕΡΕΤΒΟ που θα αναλάμβανε τις πρόδρομες εργασίες, αυτές δηλαδή που αφορούν στη μετατόπιση δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφελείας (αποχέτευσης, ομβρίων υδάτων) σε όλους τους χώρους  που θα γίνουν οι σταθμοί μετρό και τα φρέατα, κυκλοφοριακές μελέτες, ενώ στα τέλη Ιουνίου 2021 το υπουργείο έδωσε τα χέρια με την εταιρεία Άβαξ που θα αναλάμβανε τις κύριες εργασίες, δηλαδή την  κατασκευή της Γραμμής.

Το Φεβρουάριο του 2022 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η Αττικό Μετρό Α.Ε. υπέγραψαν νέα Σύμβαση Χρηματοδότησης ύψους 580 εκατ. ευρώ για τη Γραμμή 4. Το τριακονταετές δάνειο αποτελεί τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση που έχει δοθεί ποτέ για την κατασκευή ενός και μόνο έργου στην Ελλάδα και είναι το δεύτερο τμήμα από τα συνολικά 730 εκατ. που δίνει για το έργο η ΕΤΕπ.

Στις 10 Μαρτίου του 2022 υπογράφηκε μνημόνιο μεταξύ του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, του Δήμου Αθηναίων, της Ανάπλασης Αθήνας Α.Ε. και της Αττικό Μετρό Α.Ε. στο πλαίσιο της κατασκευής της Νέας Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας – Τμήμα Α’ « Άλσος Βεΐκου – Γουδή» με στόχο στόχο τα έργα να επιβαρύνουν στο ελάχιστο την καθημερινότητα των πολιτών και η Αθήνα να μη χάσει ούτε ένα δέντρο, αντίθετα να φυτευτούν ακόμη περισσότερα.

Καταφτάνουν οι μετροπόντικες

Υποτίθεται ότι σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η Άβαξ, αφού έφερνε τα μηχανήματα κατασκευής σηράγγων (TBM), θα τα έθετε σε λειτουργία στις αρχές του 2023. Ο ένας μετροπόντικας θα ξεκινούσε από το Φρέαρ Κατεχάκη, λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από τον τερματικό σταθμό Γουδί του πρώτου τμήματος της γραμμής. Ο άλλος μετροπόντικας θα άρχιζε από το Άλσος Βεΐκου. Αφού θα έσκαβαν τα 12,8 χλμ. σήραγγας, οι μετροπόντικες θα κατέληγαν στο εργοτάξιο του σταθμού Ευαγγελισμός για να αποσυναρμολογηθούν.

Τον Οκτώβριο του 2022 έφτασε στον Πειραιά ο πρώτος από τους δύο μετροπόντικες ΤΒΜ, «ο Αθηνά». Σύμφωνα με την κοινοπραξία, αλλά και τις δηλώσεις του υπουργείου, ο μετροπόντικας θα ξεκινούσε να δουλεύει -αφού συναρμολογούνταν- στις αρχές του 2023. Ωστόσο, οι εργασίες του μηχανήματος ξεκίνησαν καθυστερημένα, τον Ιούλιο του 2023. Υποτίθεται, ότι τον Οκτώβριο του 2022 θα παραλαμβανόταν και ο δεύτερος μετροπόντικας, με το όνομα “Νίκη”, αλλά τα πρώτα κομμάτια άρχισαν να φτάνουν στην Ελλάδα μόλις τον Ιούλιο του 2023. Οι εργασίες του δεύτερο μετροπόντικα, μετατέθηκαν για το τέλος το 2023, με στόχο να διανοίξει 7,2χλμ τερματίζοντας σε διάστημα 28 μηνών και αυτός στον σταθμό Ευαγγελισμός.

Σύμφωνα με τον εργοταξιάρχη TBM Κατεχάκη Στέλιο Μούσκο, τα μηχανήματα δεν θα αντιμετώπιζαν προβλήματα στο υπέδαφος, επομένως καθυστερήσεις, λόγω κυρίως της εξελιγμένης τεχνολογίας που τα χαρακτηρίζει.

Στα τέλη Ιουλίου το υπουργείο Υποδομών ανακοίνωσε ότι στο πλαίσιο των εργασιών κατασκευής του σταθμού «Κολωνάκι» της νέας Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας Τμήμα Α’: Άλσος Βεΐκου – Γουδί έχουν ήδη ξεκινήσει οι προκαταρκτικές εργασίες που αφορούν την εκτέλεση των αρχαιολογικών εργασιών στο τμήμα του ανοικτού ορύγματος του σταθμού που βρίσκεται εντός της πλατείας Φιλικής Εταιρείας, περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατό την όχληση στην κυκλοφορία και στην κοινωνικοοικονομική δραστηριότητα της περιοχής.

Καθυστερήσεις: Μια παθογένεια που δεν λέει να φύγει

Φαίνεται όμως πως το έργο της γραμμής 4 δεν κατάφερε να ξεφύγει από την παθογένεια των καθυστερήσεων, ακόμα και μετά από 15 χρόνια από τον αρχικό σχεδιασμό του. Υποτίθεται ότι «το σπάσιμο των έργων μετρό στα δύο (με ξεχωριστές εργολαβίες για τις πρόδρομες εργασίες και το κυρίως έργο) είχε κάποτε χαρακτηριστεί ως λύση στο πρόβλημα των αιώνιων καθυστερήσεων που έχουν πλήξει όλα τα έργα μετρό στη χώρα μας» αναφέρει ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Λιάρος σε σχετικό ρεπορτάζ. Ωστόσο, «φαίνεται ότι ακόμα και έτσι η «κατάρα» των καθυστερήσεων δεν αποφεύγεται (ενώ ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή του έργου της γραμμής 4)» προσθέτει.

Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η ολοκλήρωση των εργασιών του πρώτου τμήματος της γραμμής 4 αναμένεται ως τις 20 Ιουνίου 2029. Βάση όμως των καθυστερήσεων μέχρι το τέλος της 4ετίας της ΝΔ, δεν αναμένεται να παραδοθεί εν συνόλω πριν τα μέσα του 2030. Ο λόγος είναι ότι καταγράφηκαν καθυστερήσεις τόσο στις πρόδρομες εργασίες, όσο και στις κύριες, ενώ εμφανίστηκαν νέες προσφυγές στο ΣτΕ κατά του έργου.

• Το υπουργείο έδωσε παράταση

Ειδικότερα, τον Φεβρουάριο του 2023 η Αττικό Μετρό είχε αποφασίσει να δοθεί παράταση στη συμβατική υποχρέωση «Ολοκλήρωση μεταφοράς στο εργοτάξιο, παραλαβή και έναρξη συναρμολόγησης των μετροπόντικων στα φρέατα εισόδου» κατά 288 ημερολογιακές ημέρες, δηλαδή μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου 2023 και «Έναρξη διάνοιξης σηράγγων με όλα τα ΤΒΜ» κατά τον ίδιο αριθμό ημερών, δηλαδή ως τις 28 Οκτωβρίου 2023, χωρίς αποκλειστική υπαιτιότητα της κατασκευάστριας εταιρείας.

Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2023, η κοινοπραξία κατέθεσε ένσταση, ζητώντας παράταση δύο ακόμα εβδομάδων από την Αττικό Μετρό, δηλαδή ως τις 23 Σεπτεμβρίου 2023 για την παραλαβή και έναρξη συναρμολόγησης και των δύο μηχανημάτων (ουσιαστικά του δεύτερου μετροπόντικα) και ως τις 17 Νοεμβρίου 2023 για την έναρξη λειτουργίας τους.

Η ανάδοχος εταιρεία δικαιολογήθηκε ότι καθυστέρησε 336 ημέρες να παραδοθεί ο χώρος του φρέατος Βεΐκου  στο οποίο θα συναρμολογούνταν ο δεύτερος μετροπόντικας, στις 23 Νοεμβρίου 2022 αντί για τις 22 Δεκεμβρίου 2021. Αυτή η μεγάλη καθυστέρηση, με τη σειρά της προκάλεσε καθυστέρηση στην υποδοχή και συναρμολόγηση του μετροπόντικα. Τελικά, ο υπηρεσιακός Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Γκόλιας, έκανε δεκτή την ένσταση της κοινοπραξίας στην προηγούμενη παράταση της Αττικό Μετρό. «Οι αναφορές περί έναρξης των εργασιών -τόσο από την πρώην ηγεσία του υπουργείου, όσο και από την ανάδοχο κοινοπραξία- εντός του Μαΐου 2023 δεν επαληθεύτηκαν και έτσι μεταφέρθηκαν για μετά τις εκλογές».

• Δικαστικά κωλύματα

Όσον αφορά τις πρόδρομες εργασίες, σύμφωνα με ρεπορτάζ του athenstransport, καταγράφηκαν καθυστερήσεις σε εργοτάξια στο κέντρο της Αθήνας όπου είτε επί μέρους εργασίες καθυστερούν (π.χ. αρχαιολογικά στο σταθμό Κολωνάκι) είτε δεν είχαν ξεκινήσει καν οι εργασίες εκσκαφής μέχρι τον Ιούνιο του 2023, με χαρακτηριστική περίπτωση το εργοτάξιο για την επέκταση του σταθμού Ευαγγελισμός, δηλαδή το “δίδυμο” σταθμό για τις γραμμές 3 και 4, το οποίο χωροθετείται στο πάρκο Ριζάρη και για το οποίο υπήρχε μέχρι το φθινόπωρο του 2023 σε εξέλιξη προσφυγή στο ΣτΕ. Έτσι, η γραμμή 4 βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές καθυστερήσεις για ακόμα μία φορά, καθώς αναμένονται δύο σημαντικές αποφάσεις από το ΣτΕ με κυριότερη αυτή του εφοπλιστή Νίκου Πατέρα για το Πάρκο Ριζάρη, ενώ εκκρεμεί και η προσφυγή για το εργοτάξιο στην Πλατεία Εξαρχείων. Όπως ανέφερε το mononews, ο εφοπλιστής επικαλέστηκε περιβαλλοντικά ζητήματα αλλά και απουσία ενημέρωσης σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση. «Όποια και αν είναι η εξέλιξη, δηλαδή είτε δικαιωθεί η Ελληνικό Μετρό ή χρειαστεί να προχωρήσει σε επανορθώσεις, τότε θα υπάρξουν καθυστερήσεις στην κατασκευή και την παράδοση του έργου».

Ήδη, από το 2020, πηγές που επικαλούνταν το The Toc έλεγαν ότι θα χρειάζονταν περισσότερα από 8 χρόνια για να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της νέας γραμμής, καθώς «καθυστερήσεις έχουν σημειωθεί σε όλα τα έργα μετρό με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα το μετρό Θεσσαλονίκης και την επέκταση προς τον Πειραιά». Για του λόγου το αληθές, στο ξεκίνημα του έργου καταγράφονται καθυστερήσεις τουλάχιστον ενός έτους, για την παράδοση του έργου.

Γραμμή 3: Ολοκλήρωση της γραμμής με 6 νέους σταθμούς

Το έργο της Επέκτασης της Γραμμής 3 του Μετρό Αθήνας, Τμήμα «Αγ. Μαρίνα-Πειραιάς» είναι 7,6 χλμ και περιλαμβάνει 6 νέους σταθμούς μετρό: Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλός, Νίκαια, Μανιάτικα, Πειραιάς, Δημοτικό Θέατρο. Επίσης το έργο περιλαμβάνει και την προμήθεια 17 συρμών (σειράς ΙΙΙ) για τις ανάγκες των Γραμμών 2 και 3 του Μετρό της Αθήνας. Ο συνολικός εγκεκριμένος προϋπολογισμός του ενταγμένου έργου (Φάση Α΄ και Φάση Β΄) είναι 763 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ).

Στις 6 Ιουλίου 2020 είχαν τεθεί σε λειτουργία οι 3 πρώτοι Σταθμοί «Αγία Βαρβάρα», «Κορυδαλλός» και «Νίκαια», που έφεραν περίπου 80.000 ημερησίως πρόσθετες επιβιβάσεις συνολικά στο δίκτυο του Μετρό, μείωση της κυκλοφορίας Ι.Χ. οχημάτων συνολικά στην πόλη κατά περίπου 14.000 ημερησίως και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά περίπου 40 τόνους ημερησίως.

Στις 10 Οκτώβριο του 2022 παραδόθηκαν σε λειτουργία οι 3 τελευταίοι σταθμοί -Μανιάτικα, Πειραιάς και Δημοτικό Θέατρο- και έτσι ο συνολικός χρόνος από το λιμάνι του Πειραιά έως το Αεροδρόμιο διανύεται με το Μετρό σε μόλις 55 λεπτά και από το Λιμάνι στο Σύνταγμα σε μόλις 20 λεπτά.

Με την ολοκλήρωση του έργου και τη θέση σε λειτουργία των σταθμών προβλέπεται αύξηση της συνολικής επιβατικής κίνησης στο δίκτυο του Μετρό σε 132.000 πολίτες ημερησίως, μειώνοντας τόσο την κυκλοφορία των Ι.Χ. οχημάτων κατά 23.000 ημερησίως όσο και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 120 τόνους ημερησίως. Σημειώνεται δε ότι οι πολίτες και επισκέπτες της χώρας θα μπορούν να μετακινούνται με το Μετρό, απευθείας από το Λιμάνι του Πειραιά έως το Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» σε μόλις 55 λεπτά.

Γραμμή 2: Στα σπάργανα η επέκταση

Τον Γενάρη του 2023 προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για την επέκταση της Γραμμής 2 του Μετρό προς το Ίλιον. Σύμφωνα με την προκήρυξη η εκδήλωση ενδιαφέροντος του έργου ορίστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2023 και η αποσφράγιση των φακέλων συμμετοχής στις 6 Μαρτίου 2023. Το έργο έχει προϋπολογισμό 550.000.000 € και θα ολοκληρωθεί σε 57 μήνες από την ημέρα υπογραφής της σύμβασης, δηλαδή σε λιγότερο από 5 χρόνια.

Με τη λειτουργία του αναμένεται να μειωθούν σημαντικά οι χρόνοι πρόσβασης στο κέντρο της Αθήνας από τις δυτικές συνοικίες (από το Ίλιον στην Ομόνοια, σε περίπου 20 λεπτά).

Συμπερασματικά, η κυβερνητική θητεία έληξε έχοντας ολοκληρώσει 6 σταθμούς της γραμμής 3 τον Οκτώβριο του 2022, προκηρύσσοντας μόνο διαγωνισμό για την επέκταση της Γραμμής 2 ενώ η Α' φάση της γραμμής 4 ξεκίνησε με μεγάλες καθυστερήσεις στην εκπνοή της θητείας. Ο πρώτος μετροπόντικας, «Αθηνά» ξεκίνησε μόλις τον Ιούλιο του 2023 -καθυστέρηση 6 μηνών- ενώ ο δεύτερος «Νίκη» δεν είχε καν παραδοθεί στη χώρα μέχρι το τέλος της κυβερνητικής θητείας, παρά τις κυβερνητικές δεσμεύσεις. Συνεπώς, η κυβέρνηση έκλεισε τη θητεία της υλοποιώντας μέρος μόνο της δέσμευσης.